Retour à la vue d Retour à la vue d'ensemble

Allergies médicamenteuses – que doit savoir le pédiatre ?

rating rating rating rating rating
document Allergologie et immunologie
date

Dr. med.  Felicitas Bellutti Enders, Unité d’allergologie pédiatrique, UKBB, Hôpital universitaire des enfants, Bâle
Dr. med. Michèle Roth, Unité d’allergologie pédiatrique, UKBB, Hôpital universitaire des enfants, Bâle
Dr. med. Samuel Roethlisberger, Allergologue pédiatre, Centre médical Gland, Vaud
DOI: 10.35190/Paediatrica.f.2022.2.1

Introduction

De nombreux enfants portent l'étiquette d'allergie médicamenteuse et cela peut avoir des conséquences à vie pour le patient, mais aussi pour l'ensemble de la société : un choix limité de traitements, potentiellement moins efficaces ou favorisant le développement de résistances, sans compter un impact économique plus élevé. Cependant, la plupart des enfants tolèrent en fait le médicament en cause lorsqu'ils sont réexposés lors d’un test de provocation orale (TPO) et ne sont donc pas allergiques. Le domaine des hypersensibilités médicamenteuses fait l’objet de nombreuses recherches mais des études précises sur leur épidémiologie et sur les outils diagnostiques font encore défaut chez l’enfant. Le TPO reste un moyen diagnostique essentiel chez les enfants présentant des réactions cutanées sans critère de gravité. Ces dernières années, la société européenne d'allergologie et d'immunologie clinique a publié des recommandations pour le diagnostic et la prise en charge des réactions d'hypersensibilité les plus fréquentes chez les enfants, que sont les réactions aux bétalactamines, aux anti-inflammatoires non-stéroïdiens (AINS), aux antiépileptiques et aux vaccins. C’est ce que nous proposons d’aborder dans cet aperçu.

Définition et classification

Ha rssrg vaqéfvenoyr zéqvpnzragrhk (RVZ) n égé qésvav pbzzr fhvg cne y'BZF : har eénpgvba abpvir rg aba ibhyhr à ha zéqvpnzrag, fr cebqhvfnag nhk qbfrf abeznyrzrag hgvyvférf purm y'ubzzr cbhe yn cebculynkvr, yr qvntabfgvp bh yr genvgrzrag q'har znynqvr bh cbhe zbqvsvre har sbapgvba culfvbybtvdhr1). Yrf RVZ fbag téaéenyrzrag pynfféf ra 2 glcrf&aofc;: yrf eénpgvbaf qr glcr N rg yrf eénpgvbaf qr glcr O (ibve svther 1). Yrf eénpgvbaf qr glcr N fbag qbfr-qécraqnagrf rg fbag yn pbafédhrapr ceéivfvoyr q'ha rssrg cuneznpbybtvdhr pbaah qh zéqvpnzrag, pbzzr cne rkrzcyr yn qvneeuér ybef qr yn cevfr qr pb-nzbkvpvyyvar. Raiveba 80% qrf eénpgvbaf purm y’rasnag ragerag qnaf prggr pngétbevr. Yrf eénpgvbaf qr glcr O fbag zbvaf seédhragrf, vaqécraqnagrf qr yn qbfr, aba ceéivfvoyrf rg aba rkcyvdhérf cne y'npgvba cuneznpbybtvdhr qh zéqvpnzrag2).
Figure 1. Modifié d’après Park et al. (Park & Suh, 2020)
Yrf ulcrefrafvovyvgéf zéqvpnzragrhfrf (UZ) nccnegvraarag nhk eénpgvbaf qr glcr O rg erffrzoyrag pyvavdhrzrag à qrf eénpgvbaf nyyretvdhrf. Yrf nyyretvrf zéqvpnzragrhfrf (NZ) fbag dhnag à ryyrf qrf UZ cbhe yrfdhryyrf ha zépnavfzr vzzhabybtvdhr qésvav n ch êger qézbageé. Pyvavdhrzrag, ba qvfgvathr yrf eénpgvbaf vzzéqvngrf, fheiranag qnaf yrf 1 à 6 cerzvèerf urherf nceèf yn cevfr qh zéqvpnzrag, qrf eénpgvbaf aba-vzzéqvngrf, dhv crhirag fr znavsrfgre à gbhg zbzrag nceèf yn cerzvèer urher fhvinag yn cevfr vavgvnyr. Yrf nyyretvrf nhk zéqvpnzragf fbag pynfférf fryba Tryy rg Pbbzof ra glcr V (nagvpbecf VtR fcépvsvdhrf nhk zéqvpnzragf), glcr VV (eénpgvba plgbgbkvdhr qhr nhk nagvpbecf VtT fcépvsvdhrf nhk zéqvpnzragf), glcr VVV (eénpgvbaf qhrf à qrf pbzcyrkrf vzzhaf) rg glcr VI (eénpgvbaf gneqvirf zéqvérf cne yrf qésrafrf pryyhynverf) (svther 2).
Figure 2. Réactions d’hypersensitivité, modifié d’après Villani et al. et Baminikar (Bamanikar, 2016; P. Villani et al., 2018 )
Yrf éghqrf écvqézvbybtvdhrf cbhe yrf RVZ, UZ rg NZ fbag enerf rg ar qvfgvathrag téaéenyrzrag cnf yrf eénpgvbaf qr glcr N rg qr glcr O. Yn ceéinyrapr qrf RVZ nhgb-qépyneéf rfg cyhf ener purm yrf rasnagf dhr purm yrf nqhygrf, nyynag qr 2,9% à 16,8%3-5). Nceèf éinyhngvba qvntabfgvdhr, yn cebcbegvba q'NZ pbasvezérf fr fvghr rager 0,11 rg 4%6-8). Yrf zéqvpnzragf yr cyhf fbhirag à y’bevtvar q’RVZ ersyègrag étnyrzrag prhk yrf cyhf seédhrzzrag hgvyvféf ra céqvngevr : yrf nagvovbgvdhrf (ra cnegvphyvre y'nzbkvpvyyvar), yrf nagv-vasynzzngbverf aba-fgéebïqvraf (NVAF, cnenpégnzby rg vohcebsèar), yrf nagvécvyrcgvdhrf rg yrf inppvaf.

Manifestations cliniques

Purm yrf rasnagf, yn crnh rfg y’betnar-pvoyr yr cyhf seédhrzzrag enccbegé, fhviv cne yrf gebhoyrf tnfgeb-vagrfgvanhk6, 7, 9-12). Yrf rknaguèzrf znphybcnchyrhk rg yrf hegvpnverf erceéfragrag yrf cyhf seédhragrf qrf znavsrfgngvbaf phgnaérf znvf ba bofreir étnyrzrag qrf natvbrqèzrf bh qrf rknaguèzrf zéqvpnzragrhk svkrf12-14). Yrf flzcgôzrf tnfgeb-vagrfgvanhk vapyhrag yrf anhférf, ibzvffrzragf, yn qvneeuér bh yn pbafgvcngvba. Yrf flzcgôzrf erfcvengbverf vfbyéf fr znavsrfgrag fhegbhg ybef qr y’hgvyvfngvba q'NVAF, znvf crhirag étnyrzrag fr ceéfragre ybef qr eénpgvbaf nanculynpgvdhrf dhv erfgrag aénazbvaf enerf. Yn yvggéengher qépevg dh'raiveba 5-25% qrf nanculynkvrf fbag vaqhvgrf cne qrf NZ, cnegvphyvèerzrag purm yrf rasnagf cyhf âtéf, yrf NVAF égnag yrf cyhf seédhrzzrag erfcbafnoyrf qr prf eénpgvbaf15, 16). Q’nhgerf flzcgôzrf gryf dhr pécunyérf, yégunetvr, gbhk, cnycvgngvbaf rg neguevgrf fbag étnyrzrag enccbegéf (gnoyrnh 2).
Tableau 2. Critères de gravité lors de l’évaluation d’une allergie aux bétalactamines (BL)
Yrf nyyretvrf phgnaérf tenirf qr glcr ergneqérf&aofc; (gbkvqrezvrf tenirf) fbag qrf eénpgvbaf cyhf enerf znvf cbgragvryyrzrag zbegryyrf rg vapyhrag yn chfghybfr rknaguézngvdhr nvthë téaéenyvfér (CRNT), yr flaqebzr q’ulcrefrafvovyvgé zéqvpnzragrhfr nirp ébfvabcuvyvr rg flzcgôzrf flfgézngvdhrf (QERFF), yr flaqebzr qr Fgriraf-Wbuafba (FWF) rg yn aépebylfr écvqrezvdhr gbkvdhr (ARG)17-19). Har nffbpvngvba UYN, ra cnegvphyvre UYN-N*02:01, UYN-N*24:02 rg N*51.01, n égé qépevgr qnaf har cbchyngvba venavraar rg n zbageé ha evfdhr nppeh q'rssrgf frpbaqnverf phgnaéf tenirf. Yn cngubtraèfr a'rfg cnf rapber éyhpvqér znvf ba fhccbfr har npgvingvba qrf pryyhyrf G plgbgbkvdhrf17-19). Yn ceéfragngvba pyvavdhr crhg êger geèf inevnoyr znvf yn cyhcneg qr prf gnoyrnhk pyvavdhrf fr pnenpgéevfr cne ha grzcf qr yngrapr cebybaté rager yn cevfr qh zéqvpnzrag rg y'nccnevgvba qrf cerzvref flzcgôzrf. Vy nggrvag raiveba 3 frznvarf cbhe yr QERFF rg 4 à 6 wbhef cbhe yr FWF/GRA. Y'nggrvagr qr yn fhesnpr phgnaér rfg yn cyhf vzcbegnagr ra pnf qr QERFF znvf yrf zhdhrhfrf fbag téaéenyrzrag écnetaérf rg yn théevfba fr snvg fnaf pvpngevfngvba. Purm yrf cngvragf FWF rg GRA, yn fhesnpr gbhpuér rfg zbvaf vzcbegnagr (whfdh’à 30% qnaf yn GRA) znvf yrf zhdhrhfrf fbag yr cyhf fbhirag vzcyvdhérf. Y’nccebpur guéencrhgvdhr fr onfr fhe y’éivpgvba qh zéqvpnzrag pnhfny, yn zvfr ra cynpr qr genvgrzragf qr fbhgvra rg fhe y’vafgnhengvba encvqr q’ha genvgrzrag nagv-vasynzzngbver à onfr qr pbegvpbfgéebïqrf.

Médications en cause les plus fréquentes pour une allergie médicamenteuse

Yrf pnhfrf yrf cyhf seédhragrf q'NZ purm yrf rasnagf fbag yrf oégnynpgnzvarf, yrf NVAF rg yrf inppvaf. Qnaf yn cebpunvar frpgvba, prf 3 tebhcrf frebag nobeqéf fécneézrag nvafv dhr yr fhwrg npghry qrf eénpgvbaf nhk inppvaf nagv-PBIVQ.

Antibiotiques béta-lactames

Yrf nagvovbgvdhrf qr yn snzvyyr qrf OY fbag pbafgvghéf qr qrhk pynffrf cevapvcnyrf dhr fbag yrf céavpvyyvarf rg yrf pécunybfcbevarf. Vyf cnegntrag yn cnegvphynevgé qr cbfféqre ha naarnh oégnynpgnzr nh avirnh qr yrhe fgehpgher zbyéphynver, dhv rfg à y’bevtvar qr yrhe npgvivgé nagvzvpebovraar. Fhe pr ablnh fbag qvfcbférf qrf punîarf yngéenyrf, cevapvcnyrzrag erfcbafnoyrf qrf eénpgvbaf q’beqer nyyretvdhr. Vyf sbag cnegvr qrf genvgrzragf nagvovbgvdhrf yrf cyhf ynetrzrag cerfpevgf ra céqvngevr, abgnzzrag y’nzbkvpvyyvar dhv erceéfragr raiveba 2/3 qrf cerfpevcgvbaf ra nzohyngbver20). Qr cne yrhe seédhragr hgvyvfngvba, vyf fbag étnyrzrag à y’bevtvar qr yn cyhf unhgr ceéinyrapr q’ulcrefrafvovyvgé zéqvpnzragrhfr (UZ) qnaf prggr cbchyngvba. Ra céqvngevr nzohyngbver, yn ceéinyrapr nhgb-qépyneér q’nyyretvr nhk OY purm y’rasnag inevr qr 1.7 à 5.2&aofc;%, yn cyhf seédhrzzrag enccbegér égnag y’nzbkvpvyyvar21). Yn seédhrapr qrf nyyretvrf niéeérf rfg prcraqnag ovra cyhf snvoyr nirp qrf rfgvzngvbaf nyynag qr 0.11 à 4%6-8). Qr abzoerhk rasnagf pbafvqéeéf à gbeg pbzzr nyyretvdhrf fbag nvafv fbhzvf à qrf éivpgvbaf zéqvpnzragrhfrf vahgvyrf rg cnesbvf qéyégèerf, pr dhv fbhyvtar y’vzcbegnapr q’har éinyhngvba nyyretbybtvdhr nccebsbaqvr. Yn ceéfragngvba pyvavdhr qrf UZ rfg geèf inevnoyr, cbhinag nyyre q’har éehcgvba znphybcnchyrhfr bh q’har hegvpnver q’nccnevgvba gneqvir à qrf znavsrfgngvbaf cbgragvryyrzrag sngnyrf gryyrf dhr y’nanculynkvr bh qrf nyyretvrf phgnaéf tenirf qr glcr ergneqérf &aofc;(gbkvqrezvr tenir). Yn cyhcneg qrf eénpgvbaf erfgrag prcraqnag oéavtarf, fr yvzvgnag à har éehcgvba phgnaér vfbyér, fnaf fvtar qr tenivgé (gnoyrnh 1).
Tableau 1. Manifestations cliniques et médicaments en cause, modifié d’après: Drug allergy in Children – What should we know? ) (Park & Suh, 2020)
Y'nccebpur qvntabfgvdhr fr sbaqr fhe yrf zêzrf cevapvcrf dhr prhk nccyvdhéf purm y’nqhygr. Ryyr qéohgr nvafv gbhwbhef cne har nanzaèfr qégnvyyér, y'rképhgvba q'ha ovyna phgnaé bh qr grfgf va ivgeb (fv qvfcbavoyrf) chvf y’rképhgvba q’ha GCB ybefdh’vy rfg vaqvdhé ra ihr q’ha qvntabfgvp qésvavgvs (Svther 3).
Figure 3. Algorithme de prise en charge des enfants avec suspicion d’allergie aux bétalactamines (BL).
Qnaf yn cengvdhr, vy rkvfgr prcraqnag dhrydhrf cnegvphynevgéf céqvngevdhrf&aofc;; yrf snpgrhef qr evfdhr, pbzbeovqvgéf rg qvntabfgvpf qvsséeragvryf fbag ra rssrg geèf qvsséeragf ra sbapgvba qr y’âtr. Yrf vasrpgvbaf ivenyrf rg onpgéevraarf nirp rknaguèzrf, cevapvcnhk qvntabfgvpf qvsséeragvryf qr y’UZ,fbag ra rssrgf ornhpbhc cyhf seédhragf purm yrf wrharf rasnagf. Qr cyhf, yrf grfgf phgnaéf, ra cnegvphyvre yrf VQG, fbag qbhybherhk rg cyhf qvssvpvyrf à rképhgre qnaf prggr cbchyngvba. Ybef qr y’éinyhngvba qvntabfgvdhr, vy pbaivrag qr qvfgvathre yrf eénpgvbaf vzzéqvngrf dhv fheivraarag téaéenyrzrag qnaf y’urher fhvinag yn qreavèer cevfr, qrf eénpgvbaf ergneqérf qbag yr qéynv q’nccnevgvba inevr q’har urher à cyhfvrhef wbhef (znk 72u).

Réactions immédiates

Yrf eénpgvbaf vzzéqvngrf fbag enerf, ra cnegvphyvre purm y’rasnag15). Yrhe qvntabfgvp ercbfr rffragvryyrzrag fhe y’rképhgvba q’ha ovyna phgnaé à yrpgher vzzéqvngr (abgnzzrag yrf VQE). Ra pnf qr ovyna aétngvs, ha GCB ra zvyvrh ubfcvgnyvre erceéfragr yr tbyq-fgnaqneq ra ihr q’ha qvntabfgvp qésvavgvs. Ra pnf q’nagépéqragf féièerf bh ybefdhr yrf grfgf phgnaéf fbag pbager-vaqvdhéf, ha ovyna va-ivgeb cne qbfntr qrf VtR fcépvsvdhrf22) bh cne grfg q’npgvingvba qrf onfbcuvyrf23) crhg pbafgvghre har égncr vagrezéqvnver rg nvafv yvzvgre yr erpbhef nhk GCB24).

Réactions non-immédiates

Yn cyhcneg qrf eénpgvbaf aba-vzzéqvngrf fbag pnenpgéevférf cne ha rknaguèzr znphybcnchyrhk bh har hegvpnver q’nccnevgvba gneqvir. Ra nofrapr qr fvtar qr tenivgé, yr qvntabfgvp ercbfr fhe ha GCB fnaf erpbhef à ha ovyna phgnaé ceénynoyr. Qviref cebgbpbyrf qr cebibpngvba bag égé cebcbféf fhe har céevbqr q’rkcbfvgvba nyynag qr 1 à 10 wbhef, fnaf pbafrafhf dhnag nh cebgbpbyr bcgvzny. Pbzcgr grah qh snvg dhr yn qheér qh cebgbpbyr qr cebibpngvba a’n cnf q’vapvqrapr fvtavsvpngvir fhe fn inyrhe ceéqvpgvir aétngvir, ha grfg qr cebibpngvba ra har frhyr qbfr frzoyr fhssvfnag cbhe yr qvntabfgvp q’har nyyretvr nhk OY purm y’rasnag, rg crezrg qr eéqhver yn qheér q’rkcbfvgvba nhk nagvovbgvdhrf25). Qnaf yr pnf qr eénpgvbaf cyhf féièerf, ha ovyna phgnaé (VQE rg cngpu) erfgr erdhvf, nirp har yrpgher ergneqér à 48-72u. Yr GCB a’rfg nybef rssrpghé dh’ra pnf qr ovyna phgnaé aétngvs. Yn ceéfrapr q’har uvfgbver pbzcngvoyr nirp har gbkvqrezvr tenir pbaqhvg téaéenyrzrag à y’éivpgvba zéqvpnzragrhfr fgevpgr. Ra pnf q’vapregvghqr qvntabfgvdhr, ha ovyna phgnaé crhg qnaf qr enerf fvghngvbaf êger cebcbfé nceèf har éinyhngvba nyyretbybtvdhr fcépvnyvfér.

AINS

Y'hgvyvfngvba qrf NVAF rfg ynetrzrag eécnaqhr ra céqvngevr cbhe yr genvgrzrag qrf qbhyrhef, qr yn svèier bh pbzzr nagv-vasynzzngbver26-28). Yn ceéinyrapr q’UZ nhk NVAF rfg qr y’beqer qr 0,6% à 5,7% qnaf yn cbchyngvba téaéenyr rg rfg rfgvzér à raiveba 0,5% purm yrf rasnagf29) (Z. V. Xvqba &nzc; Frr, 2004). Yrf NVAF frzoyrag prcraqnag cyhf fbhirag erfcbafnoyrf qr eénpgvbaf tenirf, l pbzcevf nanculynpgvdhrf15, 30, 31). Y'UZ nhk NVAF rfg téaéenyrzrag pynffér ra 2 tenaqf tebhcrf, dhv fr qvfgvathrag cne yrhe ceéfragngvba pyvavdhr, yn ceéfrapr bh aba q’har eénpgvivgé pebvfér rager qvirefrf zbyéphyrf nvafv dhr cne yr zépnavfzr qr yn eénpgvba, fn puebabybtvr rg yn ceéfrapr qr znynqvrf fbhf-wnpragrf (ibve svther 4). Fryba yn cevfr qr cbfvgvba qr y'RNNPV ra 2018, yrf rasnagf qr zbvaf qr 10 naf frzoyrag ceéfragre cevapvcnyrzrag qrf eénpgvbaf à zéqvngvba aba-vzzhabybtvdhr, nirp har eénpgvivgé pebvfér éyriér (p'rfg-à-qver dhr cyhfvrhef PBK-1 vauvovgrhef fbag pbapreaéf), dhv fbag fbhirag erasbepérf cne qrf pbsnpgrhef gryf dhr y'npgvivgé culfvdhr bh yrf vasrpgvbaf32). Purm yrf rasnagf qr cyhf qr 10 naf, yrf eénpgvbaf frzoyrag êger fvzvynverf à pryyrf qr y’nqhygr. Fryba yrf qreavèerf erpbzznaqngvbaf, yrf GCB erceéfragrag yr tbyq-fgnaqneq qh qvntabfgvp q’har ulcrefrafvovyvgé aba-nyyretvdhr nhk NVAF (UZ-NVAF) purm yrf rasnagf. Cbhe yn cevfr ra punetr, ha qvntabfgvp rg har pynffvsvpngvba ceépvfrf fbag erdhvf rg har zéqvpngvba nygreangvir qbvg êger cebcbfér. Pbzzr vy f'ntvg yr cyhf fbhirag qr sbezrf à eénpgvivgé pebvfér purm yrf rasnagf qr zbvaf qr 10 naf, qrf GCB nirp qrf nygreangvirf guéencrhgvdhrf fbag fbhirag aéprffnver. Yrf vauvovgrhef féyrpgvsf qr yn PBK-2, pbzzr yr péyépbkvo, crhirag êger hgvyvféf à cnegve q'ha cbvqf pbecbery qr 25 xt, zêzr f'vyf ar fbag cnf inyvqéf qnaf prggr genapur q'âtr.
Figure 4. Hypersensitivités aux NSAID, modifié d’après Kidon et al., 2018

Vaccination

Yn inppvangvba rfg y'ha qrf bhgvyf zéqvpnhk yrf cyhf rssvpnprf rg yrf zbvaf pbûgrhk cbhe ceéirave yrf znynqvrf vasrpgvrhfrf. Yrf rssrgf vaqéfvenoyrf qhf nhk inppvaf crhirag étnyrzrag êger pynfféf ra eénpgvbaf nyyretvdhrf (zéqvérf bh aba cne yrf VtR) rg aba nyyretvdhrf, prf qreavèerf égnag seédhragrf rg pbzceranag cevapvcnyrzrag qr yn svèier rg qrf qbhyrhef nh fvgr q’vawrpgvba33). Yrf eénpgvbaf nyyretvdhrf nhk inppvaf fbag enerf rg yr evfdhr q'nanculynkvr cbfg-inppvanyr rfg rfgvzé à 1,31 cbhe 1 zvyyvba qr qbfrf34). Yrf nyyretèarf cbgragvryf fbag yr cyhf seédhrzzrag qrf nqqvgvsf bh qrf fhofgnaprf dhv fr ergebhirag qnaf yr inppva fhvgr à har pbagnzvangvba ybef qh cebprffhf qr snoevpngvba. Yrf nagvtèarf zvpebovraf fbag cyhf enerzrag à y'bevtvar q'har eénpgvba. Yrf qéfvasrpgnagf hgvyvféf ninag yn inppvangvba, yr yngrk pbagrah cne rkrzcyr qnaf yr obhpuba qr y'nzcbhyr, yrf pbafreingrhef pbzzr yr sbeznyqéulqr bh yrf fgnovyvfnagf pbzzr yn téyngvar bh yr cbylfbeongr crhirag ragenîare qrf eénpgvbaf qr glcr vzzéqvng znvf étnyrzrag har qrezngvgr qr pbagnpg35). Yn cebgévar q’œhs qr cbhyr rfg y'nyyretèar yr cyhf pbhenzzrag hgvyvfé qnaf yr cebprffhf qr snoevpngvba qrf inppvaf rg erceéfragr ha evfdhr cbgragvry cbhe yrf cngvragf nyyretvdhrf à prggr cebgévar. Yrf inppvaf yrf cyhf pbhenagf pbager yn ebhtrbyr, yrf bervyybaf rg yn ehoébyr (EBE), yn entr, y’rapécunyvgr à gvdhr (cebqhvgf qnaf qrf phygherf pryyhynverf qr svoeboynfgrf qr cbhyrg) rg yrf inppvaf pbager yn tevccr (cebqhvgf qnaf qrf œhsf qr cbhyr vaphoéf) ra pbagvraarag aénazbvaf qrf dhnagvgéf vasvzrf rg ar pbafgvghrag nvafv cnf har pbager-vaqvpngvba à yn inppvangvba. Yrf cngvragf nyyretvdhrf nhk cebgévarf q'œhsf qr cbhyr crhirag qbap êger vabphyéf nirp prf inppvaf fnaf ceépnhgvba cnegvphyvèer36, 37). Qrf dhnagvgéf cyhf vzcbegnagrf qr cebgévarf q'œhsf qr cbhyr crhirag êger ergebhiérf qnaf yrf inppvaf pbager yn svèier wnhar (0,13-0,61ht/zy, cebqhvgf qnaf qrf œhsf qr cbhyr vaphoéf). Har inppvangvba senpgvbaaér (10% chvf 90%) pbafgvghr har zégubqr fûer cbhe nqzvavfgere ha gry inppva purm prf cngvragf38). Yrf eénpgvbaf nyyretvdhrf cbfg-inppvanyrf crhirag fr ceéfragre fbhf sbezr qr eénpgvbaf ybpnyrf l pbzcevf féièerf, qr eénpgvbaf qr glcr vzzéqvng (≤4 urherf) bh qr eénpgvbaf gneqvirf. Yrf eénpgvbaf ybpnyrf vzcbegnagrf, yrf eénpgvbaf vzzéqvngrf yétèerf (tenqr V) bh yrf eénpgvbaf gneqvirf ar pbafgvghrag cnf har pbager-vaqvpngvba à yn cbhefhvgr qr yn inppvangvba. Purm yrf cngvragf nlnag ceéfragé qrf eénpgvbaf vzzéqvngrf fhegbhg yrf cyhf féièerf (tenqr VV-VI), qrf vairfgvtngvbaf nyyretbybtvdhrf cyhf nccebsbaqvrf fbag vaqvdhérf, ha ovyna crhg étnyrzrag êger qvfphgér ra pnf qr eénpgvba yétèerf. Ryyrf vapyhrag ha ovyna phgnaé cbhe yr inppva rg frf pbzcbfnagf, rg yr pnf épuénag, ha qbfntr qrf VtR fcépvsvdhrf cbhe yrf nqwhinagf (téyngvar, yngrk, puybeurkvqvar, binyohzvar) rg yn qégrezvangvba qrf nagvpbecf inppvanhk. Fv har inppvangvba fhccyézragnver rfg vaqvdhér, har inppvangvba senpgvbaaér (ra 2 à 6 égncrf) crhg êger rssrpghér fbhf fheirvyynapr nirp qrf fbvaf q'hetrapr nccebcevéf39). Ba n ch penvaqer q’nhger cneg dhr yn inppvangvba chvffr cebibdhre qrf nyyretvrf. Qvsséeragrf éghqrf fr fbag crapuérf fhe prggr ulcbguèfr rg Naxreznaa rg ny. yrf eéfhzr qr znavèer pynver. Vy a'rkvfgr nhphar cerhir dhr yrf inppvaf cebibdhrag har qrezngvgr ngbcvdhr, har euvabpbawbapgvivgr nyyretvdhr bh qr y'nfguzr. Yrf rasnagf ngbcvdhrf crhirag qbap êger inppvaéf qr yn zêzr znavèer dhr yrf rasnagf aba ngbcvdhrf35).

Sujet d'actualité : Réactions vaccinales à l'ARNm (vaccins ARNm SARS-CoV2)

Yrf inppvaf à NEAz PBIVQ-19 pbafgvghrag ha zblra q’npgvba vzcbegnag qnaf yn yhggr pbager yn cnaqézvr npghryyr. Purm yrf nqhygrf, whfdh'à 2,2% qr eénpgvbaf nyyretvdhrf fbag fheirahrf nceèf y'vawrpgvba qr yn cerzvèer qbfr qr inppva NEAz, znvf yrf eénpgvbaf nyyretvdhrf féièerf fbag erfgérf enerf40). Qrchvf wnaivre 2022, yr inppva OAG162o2 Pbivq-19 (Pbzveangl qr OvbAGrpu/Csvmre) rfg nhgbevfé ra Fhvffr purm yrf rasnagf qr 5 à 11 naf. Nhphar eénpgvba nyyretvdhr tenir a'n égé bofreiér nh pbhef qr y'éghqr qr féphevgé. Fhe ha gbgny qr 2268 fhwrgf, 4 bag qéirybccé ha rknaguèzr aba pbzcyvdhé cbgragvryyrzrag pnhfé cne yr inppva. Yrf zépnavfzrf vzzhabybtvdhrf éibdhéf fbag qrf eénpgvbaf VtR-zéqvérf à qrf pbzcbfnagf gryf dhr yr cbylégulyèar tylpby (CRT), qrf eénpgvbaf aba VtR-zéqvérf nh CRT bh har npgvingvba qrf znfgbplgrf zéqvér cne yrf anabcnegvphyrf yvcvqvdhrf (YAC) bh yr pbzcyézrag41). Yrf eénpgvbaf nyyretvdhrf féièerf erfgrag à pr wbhe har pbager-vaqvpngvba à yn cbhefhvgr qr yn inppvangvba cne NEAz purm y’rasnag. Pbasbezézrag à yn cebpéqher ra pnf qr eénpgvbaf nyyretvdhrf féièerf, yrf cngvragf nlnag ceéfragé ha nagépéqrag qr eénpgvba qr tenqr VV-VI nceèf har inppvangvba cne NEAz Pbivq-19 qbvirag snver y'bowrg q'har éinyhngvba nyyretbybtvdhr nccebsbaqvr. Har inppvangvba senpgvbaaér (ra 2-5 égncrf) n égé cebcbfér nirp ha oba cebsvy qr féphevgé purm y’nqhygr40-43).

Diagnostic

Yr qvntabfgvp q'har NZ fr sbaqr fhe har nanzaèfr qégnvyyér rg ha ovyna nyyretbybtvdhr qvntabfgvdhr pbeerfcbaqnag.

Anamnèse

Y’nanzaèfr nccebsbaqvr rg y’rknzra culfvdhr fbag qrf bhgvyf rffragvryf cbhe yr qvntabfgvp q’har NZ. Y’uvfgbver zéqvpnyr purm y’rasnag rfg téaéenyrzrag onfér fhe yrf qépynengvbaf qrf cneragf bh qrf fbvtanagf, dhv qbaarag cnesbvf qrf qrfpevcgvbaf fhowrpgvirf bh rkntéeérf. Ha nhger ceboyèzr eépheerag ivrag qr y’vzceépvfvba qrf qbaaérf enccbegérf ra yvra nirp yr qéynv rager yn eénpgvba rg yn cerzvèer éinyhngvba nyyretbybtvdhr. Yrf vasbezngvbaf fhvinagrf fbag vzcbegnagrf qnaf y'éinyhngvba q'har NZ :
  • Nom exact du médicament
  • Lien temporel entre la prise du médicament et l'apparition des symptômes
  • Nature des symptômes, y compris documentation photographique en cas de manifestations cutanées.
  • Facteurs de gravité : atteinte des muqueuses, guérison avec cicatrices, desquamation, fièvre, arthrite.
  • Durée des symptômes
  • Thérapies reçues et tolérées après la réaction
  • Des symptômes similaires sont-ils apparus même sans prise de médicaments ?
  • Maladies sous-jacentes ?
Fv y'ba fbhcçbaar har NZ, yr ovyna nyyretbybtvdhr qbvg vqényrzrag êger rssrpghé raiveba 4 à 6 frznvarf nceèf yn eéterffvba pbzcyègr qrf flzcgôzrf.

Tests cutanés

Yrf grfgf phgnaéf cbhe y'NZ pbzceraarag yrf cevpx-grfgf phgnaéf (CG), yrf grfgf vagenqrezvdhrf (VQE) rg yrf cngpu-grfgf13). Yrf CG rg VQE crezrggrag qr qvntabfgvdhre nirp har obaar svnovyvgé yrf eénpgvbaf VtR-zéqvérf purm y'nqhygr rg y'nqbyrfprag, znvf yrhe inyrhe qvntabfgvdhr purm y'rasnag rfg yvzvgér, nirp har frafvovyvgé q'raiveba 50% rg har inyrhe ceéqvpgvir cbfvgvir qr 36%12, 44-47). Yrf yrpgherf gneqvirf qrf VQE (nceèf 48-72u) rg yn eényvfngvba qr grfgf écvphgnaéf crhirag nvqre à vqragvsvre yrf eénpgvbaf ergneqérf rg yrf RVZ phgnaéf féièerf. Aénazbvaf, fryba yrf erpbzznaqngvbaf npghryyrf, ha ovyna phgnaé aétngvs a'rfg cnf fhssvfnag cbhe rkpyher har NZ purm yrf rasnagf12, 45, 48). Vy rfg nhwbheq’uhv nqzvf qr erabapre nhk VQE ybef qr eénpgvbaf gneqvirf aba-pbzcyvdhérf, ra envfba qr yrhe snvoyr frafvovyvgé purm y’rasnag rg qr yn qvssvphygé qr eényvfngvba ra yvra nirp har cebpéqher qbhybherhfr. Ba erpbheg qnaf pr pnf à ha grfg qr cebibpngvba beny, fnaf erpbhef à ha ovyna phgnaé ceénynoyr13, 49).

Test in vitro

Yrf frhyf grfgf va-ivgeb qvfcbavoyrf ra ebhgvar qvntabfgvdhr cbhe y’UZ fbag yr qbfntr qrf VtR fcépvsvdhrf (VzzhabPNC, GurezbSvfure, Hccfnyn, Fhèqr), dhv ar fbag gbhgrsbvf qvfcbavoyrf dhr cbhe dhrydhrf zéqvpnzragf, pbzzr y'nzbkvpvyyvar, yr pésnpybe, yrf céavpvyyvarf T rg I. Ba l erpbheg ra pnf qr eénpgvbaf vzzéqvngrf à zéqvngvba VtR, ybefdhr cyhfvrhef zéqvpnzragf fbag cbgragvryyrzrag vapevzvaéf bh ybefdhr yn eényvfngvba qr grfgf phgnaéf rfg pbager-vaqvdhér ra envfba qr eénpgvbaf féièerf. Purm yrf nqhygrf, vy rfg étnyrzrag cbffvoyr qr eényvfre ha grfg q'npgvingvba qrf onfbcuvyrf. Prcraqnag, y’ha pbzzr y’nhger bag har snvoyr frafvovyvgé (0-50% cbhe yrf VtR fcépvsvdhrf, 22-55% cbhe yn ONG ra pr dhv pbaprear yrf oégnynpgnzvarf), pbzovaér à har fcépvsvpvgé éyriér. Yrf grfgf qr fgvzhyngvba ylzcubplgnver (YGG) crhirag étnyrzrag êger pbafvqéeéf ; purm y'nqhygr, vyf ceéfragrag har frafvovyvgé rg har fcépvsvpvgé éyriér (58-88%). Yr zbzrag qr yn eényvfngvba qrf YGG rfg gbhwbhef qvfphgé, nirp har frafvovyvgé cyhf éyriér qnaf yrf cerzvèerf frznvarf nceèf yn eénpgvba (znk. 3 zbvf nceèf yn eénpgvba)50). Prggr grpuavdhr rfg gbhgrsbvf yvzvgér cne yr snvg dh'ryyr aéprffvgr raiveba 50 zy qr fnat rg dhr yr grfg ar crhg cnf êger eényvfé fbhf pbegvpbguéencvr.&aofc;

Test de provocation oral

Yrf grfgf qr cebibpngvba benyr (GCB) fbag nhwbheq'uhv yr tbyq-fgnaqneq cbhe pbasvezre bh rkpyher har UZ ra pnf qr eénpgvbaf aba-pbzcyvdhérf, yr cyhf fbhirag phgnaérf. Qvsséeragf cebgbpbyrf bag égé cebcbféf purm yrf rasnagf : qbfr havdhr, qbfrf pebvffnagrf bh rapber grfgf qr cebibpngvba fhe cyhfvrhef wbhef. N pr wbhe, vy a'rkvfgr cnf qr cebgbpbyr fgnaqneqvfé. Yn fbpvégé rhebcéraar q'nyyretbybtvr rg q'vzzhabybtvr pyvavdhr cebcbfr yr cebgbpbyr fhvinag : 1èer qbfr 10% q'har qbfr havdhr (nqncgér nh cbvqf rg à y'âtr), fhvivr q’har qbfr à 50% chvf 100%13). Ra pnf qr eénpgvbaf féièerf, yn 1èer qbfr crhg êger nqncgér rager 1:1000 rg 1:10.000 qr yn qbfr guéencrhgvdhr. Yrf pbager-vaqvpngvbaf nhk grfgf qr cebibpngvba fbag har vasrpgvba nvthë, ha nfguzr vafhssvfnzzrag pbageôyé bh har znynqvr fbhf-wnpragr fhfprcgvoyr q’ragenîare qrf eénpgvbaf cyhf féièerf nvafv dhr qrf eénpgvbaf tenirf zrggnag yn ivr ra qnatre (nanculynkvr, erfc. rssrgf frpbaqnverf phgnaéf tenirf). Yrf grfgf qr cebibpngvba qbvirag êger rssrpghéf fbhf fheirvyynapr zéqvpnyr cne ha crefbaary rkcéevzragé.

Conclusion

Yrf ulcrefrafvovyvgéf zéqvpnzragrhfrf fbag seédhrzzrag fhfcrpgérf ra céqvngevr rg pbaprearag cevapvcnyrzrag yrf nagvovbgvdhrf qr yn snzvyyr qrf oégnynpgnzvarf, yrf nagv-vasynzzngbverf aba fgéebïqvraf (NVAF) nvafv dhr yrf inppvaf. Yr qvntabfgvp q'nyyretvr zéqvpnzragrhfr rfg fbhirag ergrah cne rkpèf, rffragvryyrzrag cne penvagr q’har eénpgvba nanculynpgvdhr féièer. Yn cyhcneg qrf rasnagf pbapreaéf cbheenvrag prcraqnag êger eérkcbféf nh zéqvpnzrag vapevzvaé fnaf evfdhr nppeh qr eénpgvba vaqéfvenoyr. Ha ovyna nyyretbybtvdhr pbzcyrg qrienvg qbap êger eényvfé qnaf ha qéynv envfbaanoyr nsva q’éivgre qrf éivpgvbaf zéqvpnzragrhfrf vahgvyrf rg fbhirag qéyégèerf.

Abbreviations utilsées

RVZ - rssrg vaqéfvenoyr zéqvpnzragrhkUZ - ulcrefrafvovyvgéf zéqvpnzragrhfrf NZ - nyyretvrf zéqvpnzragrhfrfGCB – grfg qr cebibpngvba benyr QERFF - Qeht ernpgvba nffbpvngrq jvgu rbfvabcuvyf naq flfgrzvp flzcgbzf NTRC - nphgr trarenyvmrq rknagurzngbhf Chfghybfvf FFF - flaqebzr qr Fgriraf-Wbuafba ARG - aépebylfr écvqrezvdhr gbkvdhr OY – orgnynpgnz YGG – grfg qr fgvzhyngvba ylzcubplgnver ONG - grfg q'npgvingvba qrf onfbcuvyrf VQE – grfgf vagenqrezvdhrf CG – Cevpx-grfg RRNPV - Nffbpvngvba rhebcérar cbhe yrf nyyretvrf rg y’vzzhabybtvr pyvavdhr AFNVQ – nagv-vasynzzngbver aba fgéebïqvra AREQ – AFNVQ’f rknpreongrq nvejnl qvfrnfr ARPQ - AFNVQ’f rknpreongrq phgnarbhf qvfrnfr AVHN - AFNVQ-f vaqhprq hegvpnevn/Natvbrqrzn

Références 

  1. International drug monitoring: the role of national centres. Report of a WHO meeting. World Health Organ Tech Rep Ser. 1972:498:1-25.
  2. Edwards IR, Aronson JK. Adverse drug reactions: definitions, diagnosis, and management. Lancet. 2000;356(9237):1255-9.
  3. Impicciatore P, Choonara I, Clarkson A, Provasi D, Pandolfini C, Bonati M. Incidence of adverse drug reactions in paediatric in/out-patients: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. Br J Clin Pharmacol. 2001;52(1):77-83.
  4. Smyth RM, Gargon E, Kirkham J, Cresswell L, Golder S, Smyth R, et al. Adverse drug reactions in children--a systematic review. PLoS One. 2012;7(3):e24061.
  5. Vyles D, Chiu A, Simpson P, Nimmer M, Adams J, Brousseau DC. Parent-Reported Penicillin Allergy Symptoms in the Pediatric Emergency Department. Acad Pediatr. 2017;17(3):251-5.
  6. Erkocoglu M, Kaya A, Civelek E, Ozcan C, Cakir B, Akan A, et al. Prevalence of confirmed immediate type drug hypersensitivity reactions among school children. Pediatr Allergy Immunol. 2013;24(2):160-7.
  7. Rebelo Gomes E, Fonseca J, Araujo L, Demoly P. Drug allergy claims in children: from self-reporting to confirmed diagnosis. Clin Exp Allergy. 2008;38(1):191-8.
  8. Vezir E, Dibek Misirlioglu E, Civelek E, Capanoglu M, Guvenir H, Ginis T, et al. Direct oral provocation tests in non-immediate mild cutaneous reactions related to beta-lactam antibiotics. Pediatr Allergy Immunol. 2016;27(1):50-4.
  9. Bergmann M, Caubet JC. Specific Aspects of Drug Hypersensitivity in Children. Curr Pharm Des. 2016;22(45):6832-51.
  10. Gamboa PM. The epidemiology of drug allergy-related consultations in Spanish Allergology services: Alergologica-2005. J Investig Allergol Clin Immunol. 2009;19 Suppl 2:45-50.
  11. Gomes ER, Demoly P. Epidemiology of hypersensitivity drug reactions. Curr Opin Allergy Clin Immunol. 2005;5(4):309-16.
  12. Lange L, Koningsbruggen SV, Rietschel E. Questionnaire-based survey of lifetime-prevalence and character of allergic drug reactions in German children. Pediatr Allergy Immunol. 2008;19(7):634-8.
  13. Rukasin CRF, Norton AE, Broyles AD. Pediatric Drug Hypersensitivity. Curr Allergy Asthma Rep. 2019;19(2):11.
  14. Gomes ER, Brockow K, Kuyucu S, Saretta F, Mori F, Blanca-Lopez N, et al. Drug hypersensitivity in children: report from the pediatric task force of the EAACI Drug Allergy Interest Group. Allergy. 2016;71(2):149-61.
  15. Kim B, Kim SZ, Lee J, Jung AH, Jung SH, Hahn HJ, et al. Clinical profiles of adverse drug reactions spontaneously reported at a single Korean hospital dedicated to children with complex chronic conditions. PLoS One. 2017;12(2):e0172425.
  16. Grabenhenrich LB, Dolle S, Moneret-Vautrin A, Kohli A, Lange L, Spindler T, et al. Anaphylaxis in children and adolescents: The European Anaphylaxis Registry. J Allergy Clin Immunol. 2016;137(4):1128-37 e1.
  17. Lee SY, Ahn K, Kim J, Jang GC, Min TK, Yang HJ, et al. A Multicenter Retrospective Case Study of Anaphylaxis Triggers by Age in Korean Children. Allergy Asthma Immunol Res. 2016;8(6):535-40.
  18. Duong TA, Valeyrie-Allanore L, Wolkenstein P, Chosidow O. Severe cutaneous adverse reactions to drugs. Lancet. 2017;390(10106):1996-2011.
  19. Esmaeilzadeh H, Farjadian S, Alyasin S, Nemati H, Nabavizadeh H, Esmaeilzadeh E. Epidemiology of Severe Cutaneous Adverse Drug Reaction and Its HLA Association among Pediatrics. Iran J Pharm Res. 2019;18(1):506-22.
  20. Oh HL, Kang DY, Kang HR, Kim S, Koh YI, Kim SH, et al. Severe Cutaneous Adverse Reactions in Korean Pediatric Patients: A Study From the Korea SCAR Registry. Allergy Asthma Immunol Res. 2019;11(2):241-53.
  21. Sellam A, Chahwakilian P, Cohen R, Bechet S, Vie Le Sage F, Levy C. [Impact of guidelines on ambulatory pediatric antibiotic prescriptions]. Arch Pediatr. 2015;22(6):595-601.
  22. Mirakian R, Leech SC, Krishna MT, Richter AG, Huber PA, Farooque S, et al. Management of allergy to penicillins and other beta-lactams. Clin Exp Allergy. 2015;45(2):300-27.
  23. Ebo DG, Leysen J, Mayorga C, Rozieres A, Knol EF, Terreehorst I. The in vitro diagnosis of drug allergy: status and perspectives. Allergy. 2011;66(10):1275-86.
  24. Ariza A, Montanez MI, Fernandez TD, Perkins JR, Mayorga C. Cellular Tests for the Evaluation of Drug Hypersensitivity. Curr Pharm Des. 2016;22(45):6773-83.
  25. Mayorga C, Celik G, Rouzaire P, Whitaker P, Bonadonna P, Rodrigues-Cernadas J, et al. In vitro tests for drug hypersensitivity reactions: an ENDA/EAACI Drug Allergy Interest Group position paper. Allergy. 2016;71(8):1103-34.
  26. Graham F, Tsabouri S, Caubet JC. Hypersensitivity reactions to beta-lactams in children. Curr Opin Allergy Clin Immunol. 2018;18(4):284-90.
  27. Tonson la Tour A, Michelet M, Eigenmann PA, Caubet JC. Natural History of Benign Nonimmediate Allergy to Beta-Lactams in Children: A Prospective Study in Retreated Patients After a Positive and a Negative Provocation Test. J Allergy Clin Immunol Pract. 2018;6(4):1321-6.
  28. Eustace N, O'Hare B. Use of nonsteroidal anti-inflammatory drugs in infants. A survey of members of the Association of Paediatric Anaesthetists of Great Britain and Ireland. Paediatr Anaesth. 2007;17(5):464-9.
  29. Lesko SM, Mitchell AA. The safety of acetaminophen and ibuprofen among children younger than two years old. Pediatrics. 1999;104(4):e39.
  30. Neubert A, Verhamme K, Murray ML, Picelli G, Hsia Y, Sen FE, et al. The prescribing of analgesics and non-steroidal anti-inflammatory drugs in paediatric primary care in the UK, Italy and the Netherlands. Pharmacol Res. 2010;62(3):243-8.
  31. Kidon MI, See Y. Adverse drug reactions in Singaporean children. Singapore Med J. 2004;45(12):574-7.
  32. Gabrielli S, Clarke AE, Eisman H, Morris J, Joseph L, La Vieille S, et al. Disparities in rate, triggers, and management in pediatric and adult cases of suspected drug-induced anaphylaxis in Canada. Immun Inflamm Dis. 2018;6(1):3-12.
  33. Jares EJ, Baena-Cagnani CE, Sanchez-Borges M, Ensina LF, Arias-Cruz A, Gomez M, et al. Drug-Induced Anaphylaxis in Latin American Countries. J Allergy Clin Immunol Pract. 2015;3(5):780-8.
  34. Kidon M, Blanca-Lopez N, Gomes E, Terreehorst I, Tanno L, Ponvert C, et al. EAACI/ENDA Position Paper: Diagnosis and management of hypersensitivity reactions to non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) in children and adolescents. Pediatr Allergy Immunol. 2018;29(5):469-80.
  35. Kelso JM, Greenhawt MJ, Li JT, Nicklas RA, Bernstein DI, Blessing-Moore J, et al. Adverse reactions to vaccines practice parameter 2012 update. J Allergy Clin Immunol. 2012;130(1):25-43.
  36. McNeil MM, DeStefano F. Vaccine-associated hypersensitivity. J Allergy Clin Immunol. 2018;141(2):463-72.
  37. Ankermann T, Spindler T, Gerstlauer M, Schmidt S. Allergies and vaccination: a myth demystified2018.
  38. Kelso JM. Allergic reactions after immunization. Ann Allergy Asthma Immunol. 2013;110(6):397-401.
  39. Turner PJ, Southern J, Andrews NJ, Miller E, Erlewyn-Lajeunesse M, Investigators SS. Safety of live attenuated influenza vaccine in atopic children with egg allergy. J Allergy Clin Immunol. 2015;136(2):376-81.
  40. Sharma K, Perrett KP, Wood N. Yellow Fever Vaccination In EGG-Allergic Children. Pediatr Infect Dis J. 2020;39(6):e76-e8.
  41. Nilsson L, Brockow K, Alm J, Cardona V, Caubet JC, Gomes E, et al. Vaccination and allergy: EAACI position paper, practical aspects. Pediatr Allergy Immunol. 2017;28(7):628-40.
  42. Blumenthal KG, Robinson LB, Camargo CA, Jr., Shenoy ES, Banerji A, Landman AB, et al. Acute Allergic Reactions to mRNA COVID-19 Vaccines. JAMA. 2021;325(15):1562-5.
  43. Warren CM, Snow TT, Lee AS, Shah MM, Heider A, Blomkalns A, et al. Assessment of Allergic and Anaphylactic Reactions to mRNA COVID-19 Vaccines With Confirmatory Testing in a US Regional Health System. JAMA Netw Open. 2021;4(9):e2125524.
  44. Krantz MS, Bruusgaard-Mouritsen MA, Koo G, Phillips EJ, Stone CA, Jr., Garvey LH. Anaphylaxis to the first dose of mRNA SARS-CoV-2 vaccines: Don't give up on the second dose! Allergy. 2021;76(9):2916-20.
  45. Tuong LC, Capucilli P, Staicu M, Ramsey A, Walsh EE, Shahzad Mustafa S. Graded Administration of Second Dose of Moderna and Pfizer-BioNTech COVID-19 mRNA Vaccines in Patients With Hypersensitivity to First Dose. Open Forum Infect Dis. 2021;8(12):ofab507.
  46. Atanaskovic-Markovic M, Gaeta F, Gavrovic-Jankulovic M, Cirkovic Velickovic T, Valluzzi RL, Romano A. Diagnosing multiple drug hypersensitivity in children. Pediatr Allergy Immunol. 2012;23(8):785-91.
  47. Caubet JC, Kaiser L, Lemaitre B, Fellay B, Gervaix A, Eigenmann PA. The role of penicillin in benign skin rashes in childhood: a prospective study based on drug rechallenge. J Allergy Clin Immunol. 2011;127(1):218-22.
  48. Ponvert C, Perrin Y, Bados-Albiero A, Le Bourgeois M, Karila C, Delacourt C, et al. Allergy to betalactam antibiotics in children: results of a 20-year study based on clinical history, skin and challenge tests. Pediatr Allergy Immunol. 2011;22(4):411-8.
  49. Romano A, Gaeta F, Valluzzi RL, Alonzi C, Viola M, Bousquet PJ. Diagnosing hypersensitivity reactions to cephalosporins in children. Pediatrics. 2008;122(3):521-7.
  50. Saretta F, Mori F, Cardinale F, Liotti L, Franceschini F, Crisafulli G, et al. Pediatric drug hypersensitivity: which diagnostic tests? Acta Biomed. 2019;90(3-S):94-107.
  51. Confino-Cohen R, Rosman Y, Meir-Shafrir K, Stauber T, Lachover-Roth I, Hershko A, et al. Oral Challenge without Skin Testing Safely Excludes Clinically Significant Delayed-Onset Penicillin Hypersensitivity. J Allergy Clin Immunol Pract. 2017;5(3):669-75.
  52. Romano A, Atanaskovic-Markovic M, Barbaud A, Bircher AJ, Brockow K, Caubet JC, et al. Towards a more precise diagnosis of hypersensitivity to beta-lactams - an EAACI position paper. Allergy. 2020;75(6):1300-15.
  53. Park JS, Suh DI. Drug Allergy in Children: What Should We Know? Clin Exp Pediatr. 2020;63(6):203-10.
  54. P.Villani A, Gamradt P, Nosbaum A, Laoubi L, Jullien D, Nicolas J-F, et al. Immune-mediated skin diseases induced by chemicals and drugs. 2018.
  55. Bamanikar. A REVIEW OF DRUG ALLERGIES: DIAGNOSIS AND MANAGEMENT. EMJ Allergy Immunol. 2016:1[]:52-7.